Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej na zapytanie nr 890

w sprawie odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne przez małżonków właścicieli firm, będących jednocześnie pracownikami tych firm

   W związku z przekazanym przez Pana Marszałka przy piśmie z dnia 5 kwietnia br., znak: SPS-024-890/06, zapytaniem posła Adama Szejnfelda w sprawie odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne przez małżonków właścicieli firm będących jednocześnie właścicielami tych firm, pozwolę sobie przedstawić, co następuje:

   Stosownie do art. 3 Kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają pracowników. W związku z powyższym prowadząca działalność gospodarczą osoba fizyczna staje się stroną stosunku pracy jako pracodawca.

   Na gruncie obowiązującego ustawodawstwa prawa pracy nie obowiązują przepisy zakazujące zatrudnienia pracownika przez pracodawcę w oparciu o kryterium stopnia pokrewieństwa między nimi czy łączącego ich związku małżeńskiego. Tak więc z punktu widzenia prawa pracy nie ma przeszkód prawnych do nawiązania stosunku pracy w dowolnym wymiarze czasu pracy między małżonkami.

   Na mocy art. 8 ust. 1 (w związku z ust. 2 i 11) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.) za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Natomiast jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11, dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca. Z kolei na mocy powołanego art. 8 ust. 11 za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

   Zatem w każdym przypadku, w którym członek najbliższej rodziny zatrudniony jest (zaangażowany do pomocy) przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą i spełni kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dla celów ubezpieczeń społecznych będzie zawsze traktowany jako osoba współpracująca. Sytuacja osób współpracujących jest bowiem odmienna od sytuacji nienależących do rodziny (obcych) osób zatrudnionych przez osobę prowadząca działalność pozarolniczą.

   Współpracujący to członkowie najbliższej rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność. Specyfika osób współpracujących przy prowadzeniu działalności (na tle innych osób trudniących się pracą najemną) polega również na tym, że między osobami prowadzącymi działalność a współpracującymi występuje szczególnie silna więź ekonomiczna. Dlatego wszyscy członkowie rodziny zaangażowani w prowadzenie działalności pozostając we wspólnym gospodarstwie domowym, korzystają zarówno z zysków, które przynosi ta działalność, jak i ponoszą skutki ewentualnych błędów w jej prowadzeniu. W szczególności dotyczy to małżonków współpracujących ze sobą przy prowadzeniu działalności. Stąd przepisy o ubezpieczeniach społecznych w zakresie obowiązków i praw związanych z tymi ubezpieczeniami traktują na równi osoby prowadzące działalność pozarolniczą oraz osoby z nimi współpracujące.

   Minister

   Krzysztof Michałkiewicz

   Warszawa, dnia 28 kwietnia 2006 r.