Odpowiedź na interpelację nr 7631

Informacje pochodzą ze stron sejmowych.    http://www.sejm.gov.pl

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 7631

w sprawie przyczyn nieskładania przez podatników korekt do złożonych deklaracji podatkowych

Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazaną przy piśmie z dnia 25 czerwca 2004 r., Nr SPS-0202-7631/04, interpelacją Posła na Sejm RP Pana Józefa Cepila w sprawie korekt deklaracji podatkowych, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:

   W obecnym stanie prawnym (od dnia 1 stycznia 2003 r.) wszelkie kwestie związane z karalnością bądź niekaralnością czynu zabronionego, polegającego na uszczupleniu podatku albo narażeniu na bezpodstawny zwrot nadpłaty lub zwrot podatku albo jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych, związanego z deklaracją podatkową, podlegają reżimowi prawnemu określonemu w ustawie z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz.U. Nr 83, poz. 930 ze zm.).

   Kodeks karny skarbowy określając typy przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych, nie wymienia jako czyn zabroniony ˝skorygowania deklaracji podatkowej˝. A zatem ˝skorygowanie deklaracji podatkowej˝ nigdy nie było i nie jest karane.

   Czynem zabronionym jest:

   - złożenie zeznania (deklaracji) organowi podatkowemu, w którym podano nieprawdę lub zatajono prawdę, przez co narażono na uszczuplenie podatku (art. 56 § 1 Kks) oraz

   - wprowadzenie w błąd narażające organ na bezpodstawny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej, w szczególności podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, podatku akcyzowego, nadpłaty lub jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowej lub bieżących albo przyszłych zobowiązań podatkowych (art. 76 § 1 Kks).

   W sytuacji, gdy spełnione zostaną znamiona przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, o których mowa w art. 56 § 1 i art. 76 § 1 Kks, możliwe jest skorzystanie przez sprawcę z tzw. instytucji czynnego żalu - art.16 Kks. Przepis art. 16 § 1 i 2 Kks do zastosowania instytucji czynnego żalu wymaga spełnienia przez sprawcę przesłanek w postaci:

   - zawiadomienia organu podatkowego o popełnieniu czynu zabronionego, ujawnienia istotnych okoliczności tego czynu, w szczególności osób współdziałających,

   - zawiadomienie musi być dokonane w czasie, kiedy organ nie miał jeszcze wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

   - uiszczenia w całości należności publicznoprawnej uszczuplonej czynem zabronionym, w terminie wskazanym przez organ; nie oznacza to zatem obowiązku natychmiastowej wpłaty, w szczególności możliwe jest stosowanie odroczenia lub rozłożenia na raty uszczuplonej należności.

   Zgodnie z treścią art. 81 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty.

   Powołany przepis określa warunki formalne korekty deklaracji. Zasadnicza korekta deklaracji powinna być uzupełniona o pismo uzasadniające przyczyny korekty. Nie ma przeszkód, aby podatnicy w tym samym piśmie, poza wyjaśnieniem prawno-podatkowych aspektów korekty, zawierali elementy wymagane przez art. 16 Kodeksu karnego skarbowego, pozwalające na zastosowanie instytucji czynnego żalu.

   Dodatkowo pragnę podkreślić, iż zgodnie z art. 113 § 1 Kks w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy Kks nie stanowią inaczej. Art. 17 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) stanowi natomiast, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze. Z kolei przepis art. 16 § 1 Kks skutek skorzystania z instytucji czynnego żalu definiuje jako ˝Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto ...˝.

   Stąd też w obecnym stanie prawnym, jeżeli popełniono czyn zabroniony określony w art. 56 § 1 i art. 76 § 1 Kks wszystkie zagadnienia karalności lub niekaralności tego czynu poddane będą regułom przewidzianym w Kodeksie karnym skarbowym. Zgodnie z tymi regułami, jeżeli oprócz złożenia korekty deklaracji podatkowej spełnione też zostaną inne warunki zastosowania instytucji czynnego żalu, postępowanie w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe z mocy prawa nie jest wszczynane, a wszczęte podlega umorzeniu.

   A zatem mając na uwadze powyższe uregulowania, należy stwierdzić, iż w świetle obowiązujących przepisów prawa podatnicy, którzy składają korekty zeznań (deklaracji), mają zapewnioną prawną ochronę przed sankcjami przewidzianymi w przepisach Kodeksu karnego skarbowego. Dlatego też, w mojej ocenie, nie istnieje potrzeba dokonywania zmian w przepisach w zakresie, w jakim podnosi Pan Poseł.

   Co więcej pragnę zauważyć, że norma wynikająca z obowiązującego do 1 stycznia 2003 r. art. 81 § 3 Ordynacji podatkowej do zastosowania klauzuli niekaralności wymagała jedynie ujawnienia czynu w formie korekty deklaracji. Inne warunki niekaralności określone w art. 16 § 2 Kks (m.in. zapłata należności publicznoprawnej) w tym przypadku nie musiałyby zostać spełnione.

   Uchylony art. 81 § 3 Ordynacji podatkowej nie wymagał zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę (uszczuplonej należności publicznej) - wynikających z autokorekty deklaracji. Należy zatem przyjąć, że skutek w postaci niekaralności trwał również w razie uchylania się od spełnienia ujawnionego w korekcie zobowiązania. Dotychczasowy art. 81 § 3 Ordynacji podatkowej stanowił więc przepis szczególny w stosunku do art. 16 Kks, ustanawiając szczególną postać czynnego żalu w formie skorygowania deklaracji podatkowej. Przepis ten zastępował ˝czynny żal˝ przez zasadę, którą można nazwać ˝biernym żalem˝ ograniczającym się tylko do formalnego ujawnienia czynu bez wymogu naprawienia wyrządzonej szkody.

   Powrót do rozwiązań obowiązujących przed 1 stycznia 2003 r. postawiłby w uprzywilejowanej sytuacji sprawców czynów określonych w art. 56 § 1 i art. 76 § 1 Kks, którzy skorygowali deklarację podatkową, nie nakładając na nich żadnych dodatkowych obowiązków i warunków, a w szczególności nie wymagając uiszczenia uszczuplonego podatku ani dokonania zwrotu nienależnie uzyskanej nadpłaty lub zwrotu podatku.

   Bez znaczenia byłaby okoliczność zapłaty uszczuplonego podatku. Ten, kto ujawniając błędy w deklaracji podatkowej, wpłaca uszczuplony podatek, byłby traktowany identycznie jak ten, kto ujawniając swoje błędy, żadnej wpłaty nie dokonał. Faktycznie byłoby więc premiowane działanie polegające na ograniczeniu się tylko do formalnego ujawnienia błędów popełnionych w rozliczeniach podatkowych bez usuwania finansowych skutków tych błędów.

   Gdyby powrócić do stanu prawnego obowiązującego przed 01.01.2003 r., wówczas co do zasady postępowanie karne-skarbowe mogłoby zostać wszczęte wobec tego, kto uporczywie nie płaci podatku wykazanego w prawidłowej deklaracji. Natomiast ten, kto nie zapłacił podatku i jednocześnie popełnił błędy w deklaracji podatkowej, korzystałby z ochrony prawnej tylko dlatego, że swój błąd ujawnił. Osoba, która złożyła błędną deklarację, znalazłaby się więc w lepszej sytuacji niż osoba, która złożyła prawidłową deklarację - jej klauzula niekaralności nie mogłaby bowiem dotyczyć.

   Jednocześnie pragnę uprzejmie zauważyć, iż z informacji, jakie uzyskało Ministerstwo Finansów z izb skarbowych, wynika, że w skali kraju nie odnotowano przypadków ukarania podatników, którzy spełnili warunek do zastosowania czynnego żalu, z tytułu złożenia korekty deklaracji.

   Łączę wyrazy szacunku

   Podsekretarz stanu

   Elżbieta Mucha

   Warszawa, dnia 30 lipca 2004 r. v