Odpowiedź na interpelację nr 8906

Informacje pochodzą ze stron sejmowych.    http://www.sejm.gov.pl

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 8906

w sprawie obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług przez wystawcę faktury przed otrzymaniem zapłaty za sprzedane towary lub usługi

   Szanowny Panie Marszałku! W związku z pismem Pana Marszałka - znak: SPS-0202-8906/04 z dnia 14 grudnia 2004 r. - przy którym została przesłana interpelacja Pana Posła Mirosława Krajewskiego w sprawie obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług przez wystawcę faktury, na gruncie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535) uprzejmie informuję:

   Na wstępie podkreślić należy, iż instytucję zapłaty podatku od towarów i usług z faktury, o której mowa w art. 108 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, należy odróżnić od instytucji obliczenia i zapłaty podatku za okresy miesięczne (kwartalne), określonej w art. 103 tej ustawy.

   Zgodnie z art. 108 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

   Podkreślić należy, iż regulacja wynikająca z ww. przepisu dotyczy przypadków, gdy dana czynność nie jest objęta zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług lub podlega zwolnieniu od tego podatku, i ma zastosowanie, gdy nastąpiło wystawienie faktury z wykazanym podatkiem, który nie może być elementem rozliczenia na podstawie art. 99 i art. 103 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ czynność, którą wykazano w takiej fakturze, nie jest objęta obowiązkiem podatkowym, jest zwolniona od podatku od towarów i usług lub też nie została zrealizowana. Faktura wystawiona w trybie art. 108 ust. 1 ww. ustawy nie uprawnia nabywcy do obniżenia kwoty podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego.

   Natomiast odmienną sprawą jest instytucja rozliczenia podatku (obliczenia i wpłacenia) w ramach deklaracji podatkowej, o której mowa w art. 99 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, i podniesiona przez Pana Posła kwestia dotycząca uzależniania prawa do odliczenia podatku od jego zapłaty.

   Przepisy w zakresie podatku od towarów i usług zawierają uregulowania dotyczące kasowej metody rozliczenia podatku, z której mogą korzystać tzw. mali podatnicy, czyli podatnicy, u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku), nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 800 000 euro bądź 30 000 euro, w przypadku podatników, o których mowa w art. 2 pkt 25 lit. b ww. ustawy, lub proporcji tych kwot w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z określonymi w ww. zakresie przepisami umożliwiono małym podatnikom wybór rozliczania podatku od towarów i usług metodą kasową, tj. po uregulowaniu przez kontrahentów należności z tytułu sprzedaży towarów i usług. Kasowa metoda rozliczeń w podatku od towarów i usług polega na tym, że obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z dniem uregulowania przez kontrahenta całości lub części należności, nie później jednak niż 90 dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Wybór tej metody wiąże się z rozliczeniem podatku za okresy kwartalne. Rozliczanie podatku od towarów i usług metodą kasową oznacza również przyjęcie rozliczenia kasowego dla podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług.

   Wprowadzenie w ustawodawstwie polskim generalnej zasady rozliczania z budżetem podatku od towarów i usług w przypadku dokonania przez odbiorcę zapłaty sprzedawcy należności za otrzymane świadczenie nie znajduje także uzasadnienia w świetle generalnych uregulowań w tym zakresie obowiązujących w Unii Europejskiej. Żaden kraj Wspólnoty Europejskiej, w tym kraje stosujące ten system podatkowy od bardzo wielu lat, nie wprowadził takiej właśnie generalnej zasady rozliczania podatku od towarów i usług.

   Dodatkowo należy również wskazać, że wprowadzenie w ustawodawstwie polskim generalnej zasady rozliczania z budżetem podatku od towarów i usług w przypadku dokonania przez odbiorcę zapłaty sprzedawcy należności za otrzymane świadczenie byłoby próbą regulowania obrotu gospodarczego przy pomocy podatku. Oznaczałoby to, że w ten sposób zdejmuje się z podatników odpowiedzialność za wybór kontrahentów. Natomiast podatnik prowadzący działalność gospodarczą w warunkach gospodarki rynkowej zawiera swobodne umowy cywilnoprawne i ponosi wszelkie konsekwencje z tym związane, w tym również w zakresie ewentualnych konsekwencji związanych z wyborem nierzetelnego kontrahenta.

   Należy również podkreślić, iż w związku z tym, że istnieją różne formy rozliczeń pomiędzy podatnikami, np. sprzedaż na raty, sprzedaż z odroczonym terminem płatności, jak również niektóre należności mogą być podatnikom umarzane lub przez nich kompensowane, zatem warunek dokonania zapłaty za nabyte towary lub usługi nie byłby spełniony i wówczas podatnikowi nie przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku naliczonego. Poza tym nie byłoby możliwe usankcjonowanie tych wszystkich form rozliczeń między kontrahentami, gdyż uniemożliwiłoby to dokonywanie kontroli prawidłowości takich rozliczeń, co w konsekwencji mogłoby prowadzić do nadużyć. Wprowadzenie takiej zasady wiązałoby się bowiem z nałożeniem dodatkowych obciążeń ewidencyjnych i kontrolnych związanych ze śledzeniem terminu przepływów finansowych pomiędzy kontrahentami, w przypadku zaś innych form rozliczeń, jak: umorzenie zobowiązań, potrącenie wierzytelności lub sprzedaż wierzytelności byłoby to praktycznie niemożliwe.

   Natomiast poruszona przez pana Posła kwestia dotycząca kłopotów finansowych firm, spowodowana brakiem płatności przez kontrahenta za otrzymane świadczenia, jest jednym z elementów ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, które jest nieodłączną cechą gospodarki rynkowej. Należy pamiętać również o tym, że podatnik ma możliwość dochodzenia swoich praw w zakresie nieuregulowanych należności przez kontrahentów na drodze sądowej.

   Z poważaniem

   Podsekretarz stanu

   Jarosław Neneman

   Warszawa, dnia 7 stycznia 2005 r.